Câu chuyện vàng ở Việt Nam: "Từ tiệm vàng đến chợ đen"

Ảnh minh họa

Tiệm vàng: Điểm khởi đầu hợp pháp

Tại Việt Nam, tiệm vàng từ lâu đã là nơi người dân tìm đến để mua bán, tích trữ hoặc đầu tư. Các thương hiệu lớn như SJC, PNJ, hay DOJI không chỉ cung cấp vàng miếng, trang sức mà còn đóng vai trò như một kênh giao dịch chính thức, được Nhà nước quản lý chặt chẽ. Giá vàng tại đây thường được niêm yết công khai, dựa trên giá vàng thế giới và điều chỉnh theo cung cầu trong nước. Người mua vàng tại tiệm vàng thường yên tâm về chất lượng, nguồn gốc, nhưng phải chấp nhận mức giá cao hơn do các chi phí liên quan như thuế, phí gia công, và sự chênh lệch do chính sách quản lý.

Tuy nhiên, không phải ai cũng chọn con đường chính thống này. Với những người cần giao dịch nhanh chóng, không muốn qua thủ tục giấy tờ, hoặc muốn tận dụng mức giá tốt hơn, thị trường chợ đen trở thành một lựa chọn hấp dẫn.

Chợ đen: Giao dịch ngầm và rủi ro

Thị trường chợ đen vàng ở Việt Nam không phải là một khái niệm mới. Đây là nơi các giao dịch diễn ra ngoài vòng kiểm soát của pháp luật, thường thông qua các tiệm vàng nhỏ lẻ không có giấy phép hoặc các cá nhân hoạt động bí mật. Giá vàng chợ đen thường cao hơn giá chính thức, đặc biệt trong những giai đoạn khan hiếm nguồn cung hoặc khi nhu cầu tăng đột biến, như dịp Tết, ngày vía Thần Tài, hay khi kinh tế bất ổn.

Lý do chợ đen tồn tại nằm ở sự linh hoạt: không cần giấy tờ tùy thân, không giới hạn số lượng giao dịch, và đôi khi cung cấp mức giá mua vào hấp dẫn hơn so với ngân hàng hay tiệm vàng lớn. Tuy nhiên, cái giá phải trả là rủi ro lớn. Người mua có thể gặp phải vàng giả, vàng kém chất lượng, hoặc thậm chí vi phạm pháp luật. Theo quy định tại Việt Nam, việc mua bán vàng miếng ngoài các đơn vị được cấp phép là bất hợp pháp, có thể bị phạt hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự nếu gây hậu quả nghiêm trọng.

Từ tiệm vàng đến chợ đen: Điều gì thúc đẩy?

Sự dịch chuyển từ tiệm vàng hợp pháp sang chợ đen phản ánh nhiều yếu tố. Thứ nhất, chính sách quản lý vàng của Nhà nước, đặc biệt từ Nghị định 24/2012/NĐ-CP, đã siết chặt việc mua bán vàng miếng, khiến nguồn cung chính thức đôi khi không đáp ứng đủ nhu cầu. Thứ hai, tâm lý tích trữ vàng của người dân Việt Nam rất mạnh mẽ, nhất là trong bối cảnh lạm phát hoặc biến động tiền tệ, dẫn đến việc họ sẵn sàng tìm đến các kênh không chính thống để đảm bảo tài sản. Cuối cùng, sự chênh lệch giá giữa thị trường chính thức và chợ đen tạo ra cơ hội lợi nhuận, thu hút cả người mua lẫn người bán.

Thực trạng và tương lai

Hiện nay, dù Nhà nước đã có nhiều biện pháp kiểm soát, thị trường chợ đen vẫn âm thầm tồn tại, đặc biệt ở các thành phố lớn như Hà Nội và TP.HCM. Các tiệm vàng nhỏ hoặc cá nhân thường ém giá, thu mua với mức cao hơn để lôi kéo khách, nhưng cũng sẵn sàng bán ra với giá "cắt cổ" khi thị trường biến động. Điều này không chỉ làm méo mó thị trường vàng mà còn gây khó khăn cho các cơ quan quản lý trong việc ổn định kinh tế vĩ mô.

Nhìn về tương lai, câu chuyện "từ tiệm vàng đến chợ đen" có thể sẽ tiếp diễn nếu không có sự cân bằng giữa cung cầu và chính sách quản lý linh hoạt hơn. Việc hợp pháp hóa một phần các giao dịch tự do, tăng cường minh bạch, và nâng cao nhận thức của người dân có thể là chìa khóa để giảm bớt sức hút của chợ đen, đưa vàng trở lại đúng vai trò của nó: một tài sản an toàn và hợp pháp trong đời sống kinh tế Việt Nam.